• Nhiệm vụ của mạch dãn ngang :
  - Monitor có tần số quét dòng thay đổi khi độ phân giải màn hình thay đổi, khi tần số dòng thay đổi thì kích thước ngang màn hình thay đổi theo, ngoài ra do đặc điểm của đèn hình CRT mà góc quét cũng bị thay đổi làm cho hình ảnh bị biến dạng gây ra hiện tượng méo gối nếu không được can thiệp, vì vậy để cho kích thước ngang và đường biên ngang ổn định người ta phải thiết kế thêm mạch dãn ngang và sửa méo, nhiệm vụ của mạch là :
  => Điều chỉnh và tự điều chỉnh kích thước ngang khi độ phân giải màn hình thay đổi .
  => Điều chỉnh và tự điều chỉnh hiện tượng méo gối .
  
  Để hiểu rõ hơn tác dụng của mạch dãn ngang và sửa méo, bạn hãy xem màn hình khi chúng không có hai mạch trên .
  
  
  
  Màn hình bị co hai bên và méo gối
  

• Nguyên lý mạch tổng quát :
  
  
  
  Mạch dãn ngang và sửa méo tổng quát
  
  Mạch dãn ngang và sửa méo bao gồm hai mạch :
  - Mạch dãn ngang tự động .
  - Mạch dãn ngang có điều chỉnh đồng thời là mạch sửa méo gối.
  => Hai mạch trên được mắc nối tiếp với nhau đồng thời song song với mạch nhụt là hai Diode mắc nối tiếp, hai Diode nhụt mắc nối tiếp từ chân C sò dòng xuống mass có tác dụng thoát xung ngược, điểm giữa hai Diode này đấu vào điểm giữa của hai mạch dãn ngang trên
  
  * Mạch dãn ngang tự động :
  - Mạch này tự động điều chỉnh độ dãn ngang khi độ phân giải màn hình thay đổi, lệnh điều khiển mạch này xuất phát từ Vi xử lý và hoàn toàn tự động .
  * Mạch dãn ngang điều chỉnh và sửa méo gối :
  - Mạch này làm hai nhiệm vụ kết hợp, điều chỉnh dãn ngang bằng tay và điều chỉnh độ méo gối bằng tay, lệnh đưa tới mạch này xuất phát từ Vi xử lý và chúng thay đổi khi ta điều chỉnh phím H.size và phím méo biên .

Mô tả các hiện tượng khi hỏng mạch dãn ngang & sửa méo

• - Khi mất lệnh H.size => màn hình co hai bên .
  - Khi mất lệnh sửa méo => Màn hình bị méo gối .
  - Khi hỏng mạch dãn ngang & sửa méo => màn hình vừa bị co hai bên vừa bị méo gối .
  
• Mạch chi tiết :

• Mạch Dãn ngang và sửa méo gối
  
  - Q2, Q3 và Q4 là các đèn dãn ngang tự động, các đèn này sử dụng Mosfet và đóng vai trò như một công tắc, đóng hoặc ngắt các tụ vào mạch , các đèn này sẽ đóng hay ngắt tuỳ thuộc vào các lệnh điều khiển từ vi xử lý .
  - Cuộn dây L2 mắc nối tiếp với đèn Q6 để tạo thành mạch dãn ngang và sửa méo bằng tay .
  - Q5 mắc giữa C và B đèn Q6 nhằm tăng cường hệ số khuếch đại cho toàn mạch .
  - Lệnh H.size( kích thước ngang) là điện áp một chiều, khi ta điều chỉnh phím dãn ngang điện áp lệnh này thay đổi => làm cho độ dẫn của đèn Q5 và Q6 thay đổi .
  - Nếu Q6 dẫn tăng => màn hình dãn ra hai bên .
  - Nếu Q6 dẫn giảm => thì màn hình co lại .
  
  
  
  H. tượng màn hình quá dãn H. tượng màn hình co hai bên
  
  - Xung mành sau khi được biến đổi thành dạng Parabol được đưa đến chân B đèn Q5, tụ C1 cho xung mành đi qua ngăn thành phần một chiều, lệnh điều chỉnh méo gối được đưa đến mạch sửa dạng xung (có thể ở trong IC dao động) để thay đổi biên độ xung Parabol.
  - Nếu biên độ xung Parabol quá cao => màn ảnh phình ra
  - Nếu biên độ xung thấp => màn ảnh võng vào trong .
  
  
  
  H. tượng màn hình nở ra H. tượng màn hình võng vào
  
  
  
  Nguyên lý của mạch sửa méo
  
  - Các Diode D1 và D2 là hai Diode nhụt có nhiệm vụ thoát xung ngược cho mạch cao áp.
  
  Lưu ý : Diode D2 trong các máy Samsung, LG hàng xuất rất hay bị dò, khi Diode này bị dò => màn hình bị nở theo chiều ngang tuy nhiên ta chỉnh phím H.size vẫn thấy có tác dụng .
  
• Mạch dãn ngang trên máy :

Khu vực cao áp và mạch dãn ngang
của máy Monitor Samsung .

• Một số đặc điểm nhận biết mạch dãn ngang & sửa méo .
  - Đèn dãn ngang thường gắn trên toả nhiệt của sò dòng .
  - Đèn dãn ngang ( Q6 ) là đèn BCE có toả nhiệt, chân E tiếp mass, chân C nối tiếp với cuộn dây (như cuộn L2 ở trên), cuộn dây lại được mắc nối tiếp với các đèn Mosfet của mạch dãn ngang tự động
  
• Hiện tượng khi hỏng các linh kiện trong mạch dãn ngang, sửa méo .
  - Nếu hỏng hoặc long mối hàn đèn dãn ngang Q6 => Máy sinh hiện tượng màn hình co hai bên và méo gối, điều chỉnh dãn ngang và sửa méo không có tác dụng .
  
  
  
  Màn ảnh bị co và méo gối
  
  - Nếu đèn Q6 bị chập => Màn hình sẽ quá dãn, chỉnh dãn ngang và sửa méo không có tác dụng .
  
  
  
  Màn ảnh bình thường Màn ảnh quá dãn
  
  - Nếu bị dò Diode D2 => Màn ảnh cũng quá dãn tuy nhiên trong trường hợp này ta chỉnh nút H.size thấy vẫn có tác dụng .
  
  - Lưu ý : Nếu hỏng đèn Mosfet trong mạch tăng áp => cũng làm cho màn ảnh bị co hai bên nhưng trường hợp này màn ảnh co thẳng mép và chỉnh H.size vẫn có tác dụng .
  
  
  
  - Các máy hiện nay thì xung mành dạng Parabo để sửa méo thường được cung cấp từ IC dao động , lệnh sửa méo từ vi xử lý được đưa đến IC dao động để thay đổi biên độ xung .

2. Mạch dãn ngang Monitor Samsung 793DFX

Mạch dãn ngang Monitor Samsung 793DFX

3. Hư hỏng của mạch dãn ngang và phương pháp
kiểm tra sửa chữa .

1. Hiện tượng 1 : Máy bị co hai bên và méo gối, điều chỉnh dãn ngang và méo gối không có tác dụng :
   
   
   
   * Hiện tượng trên do một trong các nguyên nhân sau :
   
   - Hỏng đèn dãn ngang có điều chỉnh .
   - Bong mối hàn đèn dãn ngang .
   - Bong mối hàn cuộn dây nối tiếp với đèn dãn ngang
   
   * Phương pháp sửa chữa :
   - Trước tiên bạn cần xác định chính xác đèn dãn ngang trên máy (dựa vào các đặc điển sau) :
   >> Đèn dãn ngang là đèn BCE có toả nhiệt, thường gắn vào toả nhiệt của sò dòng, chân C nối tiếp với cuộn dây hình trụ có lõi ferit, cuộn dây sẽ nối với các đèn Mosffet, từ đèn mosfet đi qua các tụ gốm về chân lái tia quét dòng ( dây mầu xanh lơ )
   
   
   
   - Hàn lại đèn dãn ngang và cuộn dây mắc nối tiếp với đèn này
   - Nếu đèn dãn ngang hoạt động tốt thì khi ta điều chỉnh kích thước ngang, điện áp một chiều đo tại chân C đèn này thay đổi khoảng 10V từ 5V đến 15V .
   - Thay đèn dãn ngang khác ( lưu ý bạn cần thay đèn đúng số hoặc lấy từ máy khác sang, nếu thay không đúng => máy sẽ có hiện tượng méo đường biên )
   
2. Hiện tượng 2 : Màn hình bị méo hai bên, chỉnh méo gối không tác dụng nhưng chỉnh dãn ngang không có tác dụng .
   
   
   
   * Phân tích nguyên nhân :
   - Khi chỉnh dãn ngang vẫn có tác dụng => chứng tỏ các đèn của mạch dãn ngang vẫn hoạt động, vì vậy .
   - Nguyên nhân của hiện tượng trên là do mất xung mành dạng Parabol đi đến mạch dãn ngang & sửa méo .
   
   * Phương pháp kiểm tra & khắc phục :
   - Bạn hãy thay thử tụ hoá trên đường dẫn xung mành vào chân B đèn dãn ngang Q5 .
   - Dùng đồng hồ Digital co thang đo tần số đo tại chân tụ trên xem có tín hiệu không ( báo từ 60Hz đến 90Hz ) , nếu không có bạn cần thay IC dao động .
   
3. Hiện tượng 3 : Màn hình bị nở sang hai bên, điều chỉnh H.size ít tác dụng .
   
   
   
   Nở hình theo chiều ngang Ảnh bình thường
   
   * Nguyên nhân :
   - Bị chập đèn dãn ngang
   - Bị dò Diode nhụt D2 ( là điôt song song với mạch dãn ngang có điều chỉnh )